Centesimus Annus wydana w setną rocznicę encykliki Rerum novarum, papieża Leona XIII, to kolejny dokument, w którym Jan Paweł II porusza kwestie społeczne. Czas jej wydania – 1.05.1991 r. – jest okresem głębokich przemian, nie tylko w Europie środkowo wschodniej, ale w całym ówczesnym świecie. Zmiany jakie zaczęły zachodzić po upadku muru berlińskiego – zmiany społeczne, ekonomiczne, kulturowe – na to wszystko Ojciec Święty pragnie rzucić światło nauczania Kościoła.

Mając osobiste doświadczenie systemu komunistycznego Papież otwarcie i odważnie krytykuje ten ustrój. Wskazuje, że już jego poprzednik pisał o konieczności upadku socjalizmu, który w swoich założeniach popełniał podstawowy błąd: traktował człowieka wyłącznie jako cząstkę organizmu, całkowicie mu podporządkowaną. Nie dostrzegając wartości i potencjału jednostki pogwałcał jej prawa, a niesprawność systemu gospodarczego i ateizm musiały w końcu doprowadzić do załamania się i upadku tej ideologii.

Jan Paweł II zwraca również uwagę w jakim kierunku powinien iść człowiek w nowej rzeczywistości. Nie proponuje jednak konkretnych modeli i dróg wyjścia z sytuacji, ponieważ każda rzeczywistość i kontekst wymagają innych rozwiązań – wskazuje tylko na idee. Jego zdaniem demokracja, opierająca się na dobrych wartościach jest ustrojem, który może zapewnić prawidłowy rozwój społeczny.
Ojciec Święty podkreśla, że Kościół nigdy nie może opuścić człowieka, ponieważ to człowiek jest drogą Kościoła i do człowieka Kościół został posłany.