Msza F-Dur – zaproszenie na koncert

Royal Opera Festiwal od swej pierwszej edycji w 2019 roku ustanowił włoskiego geniusza stylu belcanto – Gioacchino Rossiniego, głównym artystą, wokół którego i na którym opiera się koncepcja szerszego pokazania muzyki i jej ponadczasowych zależności. Odsłaniane analogii pomiędzy twórczością polskich muzyków, a Mistrzem z Pessaro i jego kręgiem artystycznym  ma sens i pozwala lepiej poznać ich szczególną rolę w dziejach kultury europejskiej. Nieprzypadkowym jest więc fakt przypomnienia w ramach drugiej edycji ROF wielkiego, choć obecnie nieco zapomnianego, twórcy operowego XIX wieku: Józefa Michała Ksawerego Poniatowskiego.

30 sierpnia 2020 roku w bazylice Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach wysłuchamy Mszy F-Dur Józefa Michała Ksawerego Poniatowskiego.

Książę Józef Michał Ksawery Poniatowski (1816-1873) to człowiek w kulturze wyjątkowy i wszechstronny: słynął jako tenor obdarzony nadzwyczajnymi możliwościami głosowymi, dał się też poznać jako znakomity kompozytor, a także aktywny dyplomata i wysłannik cesarza Napoleona III. Był też stryjecznym wnukiem ostatniego króla Polski.  Ponadto przejawiał zdolności matematyczne, co wyjaśniałoby harmonijnie zakomponowaną i pełną dyscypliny formę jego utworów. Co więcej, należy on do grona trzech Polaków (obok Franciszka Mireckiego i Krzysztofa Pendereckiego), których dzieła wystawiano w mediolańskiej La Scali. Dzisiaj Józef Poniatowski znany jest przede wszystkim jako autor dwunastu oper, dziewięciu włoskich i trzech francuskich. Został gruntownie wykształcony przez włoskich pedagogów i właśnie wśród mistrzów włoskiego belcanta: Gaetano Donizettiego czy Gioacchino Rossiniego odnalazł poetykę muzyczną szczególnie bliską jego sercu. Warto dodać, że ten ostatni, przybywszy na próbę generalną opery „Don Desidero” Poniatowskiego, był nią zachwycony i pogratulował polskiemu kompozytorowi znakomitego wyczucia stylu włoskiego.

Niezwykła Msza F-dur, powstała w Paryżu ok. 1867 i oryginalnie przeznaczona do wykonania na czworo solistów, chór i organy,  to jedyny utwór religijny Józefa Poniatowskiego. Dedykowana została królowi Portugalii, Ludwikowi I. To cudem odkryte i ocalone dzieło uważane było bardzo długo za zaginione. Kilka lat temu przypadkiem znaleziono wyciąg fortepianowy w bibliotece w Yale. Składa się z sześciu części: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Salutaris i Agnus Dei, co jest formą dość nietypową jak na przypuszczalne  przeznaczenie liturgiczne.  Msza F-dur urzeka piękną melodyką włoskiego belcanta, zachwyca mistrzostwem warsztatu kompozytora. Wymagające i przepiękne partie solowe, z rozmachem nakreślone chóry, przemyślana, doskonała konstrukcja świadczą o talencie twórcy. Utwór przedstawiano jako „niezwykle piękny, bogaty różnorodnością klimatów i barw, na przemian porywający, kojący lub majestatyczny”.